I- Moscow: Cảnh sát Nga bắt người biểu tình
Hôm nay ( thứ Năm, ngày 22/9), Nga bắt tay thực hiện việc bắt quân dịch lớn nhất kể từ Thế chiến II, khiến số đông người đàn ông vội vã chạy ra nước ngoài; trong khi đó, Ukraine yêu cầu phải có "sự trừng phạt công minh" đối với cuộc xâm lược kéo dài 7 tháng gây chấn động thế giới.
Lệnh của Tổng thống Vladimir Putin về huy động thêm 300 ngàn người Nga là bước leo thang của một cuộc chiến đã khiến hàng nghìn người thiệt mạng, hàng triệu người mất nhà cửa, gây đổ nát ở các thành phố, làm thiệt hại nền kinh tế toàn cầu và hồi sinh cuộc đối đầu kiểu Chiến tranh Lạnh.
Việc bắt quân dịch hàng loạt có thể là bước đi đối nội rủi ro nhất trong hai thập kỷ cầm quyền của ông Putin, sau khi Điện Kremlin từng hứa rằng điều đó sẽ không xảy ra và sau một chuỗi những thất bại trên chiến trường ở Ukraine.
Trước đó ngày 21-9, một nhóm theo dõi tình hình cho biết các cuộc biểu tình phản đối chiến tranh đã nổ ra ở 38 thành phố của Nga, trong đó, hơn 1.300 người bị bắt . Một số người đã nhận giấy triệu tập phải có mặt tại các phòng tuyển quân vào ngày hôm nay (22/9) cũng là ngày đầu tiên của lệnh bắt quân dịch.
Giá vé máy bay rời khỏi Moscow tăng vọt lên hơn 5.000 đô la cho các chuyến bay một chiều đến các địa điểm nước ngoài gần nhất, trong những ngày tới hầu hết đã bán hết . Lượng xe cộ cũng tăng vọt tại các cửa khẩu biên giới với Phần Lan và Georgia.
Trong một diễn biến khác, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy kêu gọi Liên Hiệp Quốc thành lập một tòa án đặc biệt và tước quyền phủ quyết của Moscow trong Hội đồng Bảo an LHQ, cùng lúc một cuộc đối đầu ngoại giao hiện ra hôm nay (22/9) ở New York.
Trước đó Ngày 21/9, Ông Zelensky phát biểu: "Đã xảy ra tội ác giáng xuống Ukraine và chúng tôi yêu cầu phải có sự trừng phạt công minh". Ông Zelenskiy (mặc áo thun quân đội màu xanh lá cây đặc trưng) phát biểu với các nhà lãnh đạo thế giới qua đường truyền video tại Đại hội đồng LHQ thường niên.
Hội đồng Bảo an đã không thể có hành động đáng kể gì về Ukraine vì Nga là thành viên thường trực có quyền phủ quyết, cùng với Hoa Kỳ, Pháp, Anh và Trung Quốc.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov sẽ đối mặt với những người đồng nhiệm của Ukraine và phương Tây khi Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres và Công tố viên của Tòa án Hình sự Quốc tế Karim Khan họp với hội đồng gồm 15 thành viên vào tối nay (22/9).
Trên chiến trường, Moscow không kiểm soát được toàn bộ nơi nào trong số 4 khu vực mà họ đang tìm cách thôn tính, lực lượng của họ chỉ nắm giữ khoảng 60% Donetsk và 66% Zaporizhzhia.
II- "Đừng chết cho Putin!"
Trước đó, sau bài phát biểu trên truyền hình của Tổng thống Putin vào thứ Tư 21-9 về việc huy động một phần những công dân hiện đang trong lực lượng dự bị mới và những người đã từng phục vụ trong lực lượng vũ trang có chuyên môn quân sự phải nhập ngũ,
Phong trào Dân chủ Thanh niên Vesna kêu gọi " Các bạn không cần phải chết thay cho Putin!" Những người thân yêu của các bạn cần các bạn ở lại Nga. Đối với các nhà chức trách, các bạn chỉ là bia đỡ đạn, nơi mạng sống của bạn sẽ bị phung phí mà không có bất kỳ ý nghĩa hay mục đích nào. . Vì vậy chúng tôi kêu gọi quân đội Nga trong các đơn vị và tiền tuyến từ chối tham gia vào ‘chiến dịch đặc biệt này hoặc đầu hàng càng sớm càng tốt,”
Cuộc biểu tình đã diễn ra tại quảng trường ở các thành phố, từ vùng Viễn Đông của Nga đến Urals, các và thị trấn trên khắp nước Nga lúc 7 giờ tối theo giờ địa phương (16 giờ GMT) vào thứ Tư, Có riêng một trang web các hướng dẫn an toàn trong cuộc biểu tình và những việc cần làm trong trường hợp bị bắt giữ.
II- Thiếu quân chiến đấu! Lãnh đạo nhóm đánh thuê Wagner tuyển mộ tù nhân
Theo BBC tiếng Việt- Người sáng lập nhóm lính đánh thuê Wagner bí hiểm của Nga xuất hiện trong đoạn phim bị rò rỉ, chiếu cảnh tuyển mộ tù nhân để chiến đấu ở Ukraine.
Trong các cảnh quay được BBC xác minh, có thể thấy ông Yevgeniy Prigozhin đang phát biểu trước những người bị giam giữ.
Ông Prigozhin nói với các tù nhân rằng bản án của họ sẽ được giảm để đổi lấy việc phục vụ tổ chức của ông.
Đoạn video sẽ xác nhận suy đoán lâu nay rằng Nga hy vọng sẽ tăng cường lực lượng của mình bằng cách tuyển mộ tù nhân.
Trong khi luật pháp Nga không cho phép giảm án tù để đổi lấy dịch vụ lính đánh thuê, ông Prigozhin khẳng định "không ai quay lại tù" nếu họ phục vụ nhóm của ông.
“Nếu bạn phục vụ sáu tháng ở nhóm Wagner, bạn được tự do, Nhưng ông ta cảnh báo "nếu bạn đến Ukraine và đào ngũ, chúng tôi sẽ hành quyết bạn".
Ông ta cũng thông báo cho các tù nhân về các quy tắc của Wagner về cấm rượu, ma túy và "quan hệ tình dục với phụ nữ địa phương, động thực vật, đàn ông - bất cứ thứ gì".
Không rõ ai đã quay video, và thời điểm khi nào.
Nhưng BBC đã định vị địa lý đoạn phim tới một nhà tù ở Cộng hòa Mariy El, miền trung của Nga.
Phần mềm nhận dạng khuôn mặt trả về kết quả phù hợp từ 71% đến 75% với một bức ảnh thực tế của ông Prigozhin.
Các nguồn tin xác nhận với đài BBC tiếng Nga rằng người trong video có khả năng là ông Prigozhin.
"Đây là giọng nói , ngữ điệu của anh ấy... Tôi chắc chắn 95% rằng đây không phải là bản dựng", một nguồn tin nói với BBC.
Ông Prigozhin - đồng minh thân cận của Tổng thống Nga Vladimir Putin - trước đó đã phủ nhận mối liên hệ với nhóm Wagner, lực lượng đã được triển khai ở Ukraine, Syria và một số cuộc xung đột ở châu Phi.
Nhưng trong đoạn video, người đàn ông nói với các tù nhân rằng ông là "đại diện của một công ty chiến tranh tư nhân".
“Có lẽ bạn đã nghe đến cái tên - Tập đoàn Wagner,” ông hỏi nhóm tù nhân.
Ông tiết lộ rằng 40 tân binh đầu tiên từ một trại tù ở St Petersburg đã được triển khai trong một cuộc tấn công vào Nhà máy điện Vuhlehirska ở miền đông Ukraine vào tháng 6 năm ngoái.
Ông cho biết các tù nhân đã xông vào chiến hào Ukraine và tấn công quân của Kyiv bằng dao. Ông Prigozhin cho biết ba trong số những người đàn ông - bao gồm một người đàn ông 52 tuổi đã bị giam giữ hơn 30 năm - đã thiệt mạng.
Nguồn gốc của nhóm Wagner không rõ ràng, nhưng được cho là được thành lập bởi một cựu sĩ quan quân đội Nga, Dmitri Utkin.
BBC trước đây đã xác định mối liên hệ giữa tập đoàn này và ông Prigozhin, được gọi là "đầu bếp của Putin" - được gọi như vậy bởi vì ông đã đi lên từ vị trí chủ nhà hàng và người phục vụ cho Điện Kremlin.
Nhóm này được cho là đã được triển khai tới Ukraine từ năm 2014, và kể từ khi Nga xâm lược vào tháng Hai, các lực lượng Ukraine đã tiến hành các cuộc không kích vào những gì họ nói là căn cứ Wagner ở miền đông Ukraine bị chiếm đóng.
Vào tháng Tám năm nay, Mỹ cho biết có tới 80.000 quân Nga đã thiệt mạng hoặc bị thương kể từ khi cuộc chiến bắt đầu vào tháng Hai, và Moscow được cho là đã quay sang Wagner để lấp đầy khoảng trống do thương vong nặng nề để lại.
Tháng trước, các phương tiện truyền thông độc lập của Nga đã nói chuyện với các tù nhân bị giam giữ ở các địa điểm khác nhau ở Nga. Họ nói rằng ông Prigozhin đã đích thân đến thăm cơ sở của họ để tuyển mộ các tù nhân tham gia cuộc chiến ở Ukraine.
III- Trao đổi tù nhân Nga và thả một thanh niên gốc Việt
Nga phóng thích hai công dân Hoa Kỳ Alexander Drueke, 39 tuổi, và Andy Huynh, 27 tuổi, trong một cuộc trao đổi tù nhân do Ả Rập Xê Út làm trung gian, một đại diện của gia đình cho biết ngày 21/9.
Cả ông Drueke và ông Huynh đều từ Alabama, bị bắt vào tháng 6 khi đang chiến đấu ở miền đông Ukraine, nơi họ đến để hỗ trợ quân đội Ukraine chống lại cuộc xâm lược của Nga.
Nga ngày 21/9 phóng thích 10 tù binh chiến tranh người nước ngoài bị bắt ở Ukraine, sau một cuộc hòa giải của Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman, Bộ Ngoại giao Ả Rập Xê Út cho biết.
Hai ông Drueke và Huynh được cho là những công dân Hoa Kỳ đầu tiên được xác nhận bị lực lượng của Nga bắt giữ ở miền đông Ukraine khi họ được thông báo mất tích vào giữa tháng 6.
Vào thời điểm đó, vị hôn thê của ông Huynh, Joy Black, nói với Reuters rằng ông bị thôi thúc phải hỗ trợ Kyiv trong cuộc chiến chống Nga sau khi xem các đoạn phim từ Ukraine trong những tuần đầu tiên sau khi Nga xâm lược.
Trong một tuyên bố gửi qua email cho Reuters ngày 21/9, bà Dianna Shaw, dì của ông Drueke và là người phát ngôn của cả hai gia đình, xác nhận rằng hai ông Drueke và Huynh nằm trong số 10 người đã được Nga thả vào ngày 21/9.
Không có bình luận chính thức từ Nga về việc phóng thích này.
Ông Drueke ở Tuscaloosa, Alabama, và ông Huynh ở Hartselle, Alabama, đều đã từng phục vụ trong quân đội Hoa Kỳ.
Sau khi bị quân Nga bắt, cả hai bị giam giữ tại Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR), một chế độ ly khai do Nga hậu thuẫn ở miền đông Ukraine. Truyền hình nhà nước Nga đã quay các cuộc phỏng vấn với hai người này, trong đó họ nói rằng họ đã thay đổi quan điểm về cuộc chiến kể từ khi được cử ra chiến đấu.
Gia đình họ nói rằng những đoạn phim này rõ ràng là cưỡng ép và được sử dụng cho mục đích tuyên truyền.
24.09.2022
Không quân Lê Văn Hải (tổng hợp)
