Chỉ còn chưa đầy chục ngày nữa bước sang năm 2021, chúng ta cùng nhìn lại những gì Việt Nam đã trải qua năm 2020 để thấy được một năm có quá nhiều sự kiện, mỗi sự kiện đều có ý nghĩa quan trọng. Có những sự kiện làm rõ thêm bản chất chế độ, có những sự kiện cho thấy ảnh hưởng của môi trường quốc tế và khu vực đối với tình hình kinh tế, chính trị Việt Nam. Tựu chung lại, ít có năm nào có nhiều biến động lớn, và hiện vẫn còn đang diễn tiến có thể dẫn tới những thay đổi quan trọng trong nước như năm 2020 này.
Có ba sự kiện và chuỗi sự kiện, làm rõ và chứng tỏ, khẳng định bản chất chế độ cộng sản ở Việt Nam.
Đầu tiên là cuộc tấn công vào xã Đồng Tâm rạng sáng ngày 09/1, giết chết ông Lê Đình Kình và bắt đi gần 30 người. Sau đó là những bản án nặng nề khép cho người dân Đồng Tâm.
Vụ án thanh niên Hồ Duy Hải, với việc vi phạm một loạt thủ tục, quy định và quy trình tố tụng, pháp lý nhưng vẫn khép người vô tội vào bản án tử hình. Việc 17 thẩm phán của tòa án tối cao bác bỏ những kháng nghị của Viện Kiểm sát tối cao, cũng như việc chánh án Nguyễn Hòa Bình nghe nói được cơ cấu vào bộ chính trị đã cho thấy nhà cầm quyền đã xổ toẹt vào luật pháp do chính họ ban ra.
Cuối cùng, việc khởi tố, bắt giam hàng loạt người đấu tranh cũng như kết án nặng nề những người phản biện, phản kháng trong năm 2020 làm cho bức tranh đàn áp của nhà cầm quyền càng thêm đen tối.
Cuộc tấn công của hàng nghìn lính và cảnh sát cơ động vào xã Đồng Tâm, nơi người dân đang ngon giấc lúc 3 giờ sáng, không theo một quy định, quy trình tố tụng, pháp lý nào giết chết một đảng viên 56 tuổi đảng, 84 năm tuổi đời và bắt đi trên dưới 30 người thực sự là một vụ việc kinh hoàng với tất cả người dân xã Đồng Tâm cũng như cả nước. Nguyên nhân gốc rễ là việc nhà cầm quyền trả mối thù người dân Đồng Tâm đã bắt và giữ 38 người gồm công an, cảnh sát cơ động và quan chức một tuần liền vào tháng 4/2017 đồng thời răn đe các địa phương không được nổi dậy chống lại việc thu hồi đất (cướp đất) của nhà cầm quyền. Việc xử lý thể hiện rõ ràng bản chất chế độ của vụ Đồng Tâm trong bối cảnh thông tin rộng mở hiện nay đã làm sáng mắt, đã làm thức tỉnh những người còn chút niềm tin cuối cùng vào chế độ này. Không còn gì có thể biện minh cho vụ tấn công khủng khiếp, cũng như những bản án nặng nề cho người dân Đồng Tâm sau này.
Vụ án Hồ Duy Hải, được kích thích bởi sự đấu đá phe cánh, thể hiện rõ qua mâu thuẫn giữa Viện Kiểm sát và Tòa án tối cao, đã được cộng đồng mạng lên án và tìm hiểu những thông tin xung quanh vụ án. Nhiều thông tin bí mật của quá trình điều tra, tố tụng được phơi bày. Với những thông tin đó, ngay đến người không am hiểu pháp luật cũng có thể khẳng định thanh niên Hồ Duy Hải vô tội. Vậy mà qua bao nhiêu cấp tòa, bao nhiều lần điều tra, xét xử, người ta vẫn khép được người thanh niên này vào một tội chết đến mức một ủy ban, một số thành viên quốc hội cũng không bảo vệ nổi.
Các vụ khởi tố và bắt giam triền miên trong năm 2020, các thành viên Hội Nhà báo Độc lập, Nhà xuất bản Tự do, các nhà báo độc lập… cho thấy sự tiếp nối quá trình đàn áp phong trào dân chủ từ những năm trước. Những bản án nặng nề, không nương tay với giới đấu tranh đã làm quốc tế sững sờ. Nhà cầm quyền Việt Nam dường như cũng coi thường những cảnh báo, tận dụng những vấn đề nan giải đang diễn ra trên thế giới để gia tăng xu hướng đàn áp của mình. Họ muốn khẳng định sự thống trị của đảng là tuyệt đối, và nghiền nát bất cứ thách thức nào của người dân tới vị thế của đảng.
Nhưng năm 2020 lại là năm có những bất ngờ đến từ tình hình thế giới và khu vực. Những tưởng với uy quyền và việc ra tay tàn bạo như vậy, đảng có thể yên tâm tập trung chuẩn bị đại hội XIII thì những biến chuyển của thế giới lại gây bao sóng gió, đảo điên. Đầu tiên là đại dịch Covid-19, bắt nguồn từ Trung Quốc lan ra khắp thế giới và Việt Nam. May mắn cho Việt Nam là người dân được tiêm chủng lao trước đây (khiến cho việc nhiễm bệnh giảm đi rất nhiều), khí hậu nóng ẩm và người dân có thói quen sử dụng nhiều gia vị (như gừng, hành, tỏi, ớt…) trong bữa ăn cũng làm giảm khả năng lây nhiễm, phát triển của vi rút. Nhưng nền kinh tế Việt Nam cũng không thoát được ảnh hưởng chung như tất cả các nước trên thế giới. Đối với các nước có nền kinh tế mạnh, và lành mạnh cũng bị ảnh hưởng nặng nề thì đối với các nước có nền kinh tế yếu ớt, mong manh sẽ còn thiệt hại nhiều hơn nữa.
Sự suy giảm về kinh tế cũng không gây đau đầu cho nhà cầm quyền bằng cuộc chiến thương mại, và đẩy tới cuộc chiến toàn diện giữa hai cường quốc có ảnh hưởng lớn nhất tới Việt Nam, đó là cuộc chiến chiến lược Mỹ – Trung. Trước đây, việc đu dây giữa hai cường quốc nằm trong truyền thống và nghệ thuật của cộng sản Việt Nam thì nay mức độ khốc liệt của cuộc chiến sẽ bắt buộc một sự lựa chọn hiểm nghèo đối với giới lãnh đạo. Bất cứ một sơ sẩy, một sự lựa chọn nhầm lẫn nào đều phải trả giá rất đắt. Hơn nữa, nếu nhìn vào những thay đổi của Việt Nam trong vòng một trăm năm qua, chúng ta thấy rằng, từ cách mạng tháng 8, cuộc chiến Nam – Bắc, sự lựa chọn đồng minh Trung Quốc… tất cả đều do biến chuyển của tình hình thế giới mà ra. Vậy thì, với những chuyển biến khủng khiếp sắp tới đây của thế giới, ai dám chắc Việt Nam sẽ không thay đổi một cách toàn diện và triệt để?./.
Hà Nội, ngày 22/12/2020
N.V.B
