Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân hội kiến Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Hình minh họa. (Ảnh: TTXVN)
Bất chấp các khuyến cáo của cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Mỹ (1), Trung Quốc tiếp tục dấn thêm một bước nữa để khẳng định yêu sách về chủ quyền tại biển Đông.
Ngày 21 tháng 4, Bộ Ngoại giao Trung Quốc loan báo, vừa nhắc nhở Việt Nam một cách “nghiêm khắc” vì liên tục đưa ra những tuyên bố về chủ quyền tại biển Đông.
Theo đó, những tuyên bố của Việt Nam về chủ quyền ở biển Đông là “bất hợp pháp”. Những nỗ lực phủ nhận chủ quyền của Trung Quốc ở biển Đông dưới bất kỳ hình thức nào cũng vô hiệu và Trung Quốc sẽ thực thi tất cả các biện pháp cần thiết để bảo vệ vững chắc cả chủ quyền lẫn lợi ích của Trung Quốc tại biển Đông (2).
***
Việt Nam sẽ làm gì (?) khi chỉ trong vòng một tuần, Trung Quốc tiến nhiều bước để khẳng định yêu sách chủ quyền tại biển Đông:
- Ngày 14 tháng 4, tàu hải cảnh của Trung Quốc hộ tống Hải Dương 8 (chuyên thăm dò địa chấn) tái xâm nhập vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
- Ngày 17 tháng 4, Trung Quốc cáo giác với Liên Hiệp Quốc, Việt Nam “chiếm đóng bất hợp pháp các đảo, bãi đá thuộc quần đảo Nam Sa của Trung Quốc để tạo ra tranh chấp”.
- Ngày 19 tháng 4, tuyên bố quần đảo Hoàng Sa là quận Tây Sa, quần đảo Trường Sa là quận Nam Sa, đặt lại tên cho “25 đảo, rạn san hô và 55 thực thể địa lý”.
- Ngày 21 tháng 4, xếp các khẳng định của Việt Nam về chủ quyền tại biển Đông vào loại “bất hợp pháp”, răn đe sẽ thực thi tất cả các “biện pháp cần thiết” để “bảo vệ chủ quyền”.
***
Tại sao Trung Quốc lại chọn thời điểm này để leo thang – củng cố yêu sách về chủ quyền tại biển Đông cả trên thực địa lẫn diễn đàn quốc tế?
Theo phán đoán của một số chuyên gia, kể cả chính phủ một số quốc gia thì đó là vì cộng đồng quốc tế đang chật vật đối phó với COVID-19.
Tuy nhiên chỉ như thế thì dường như chưa… đủ. Dường như nỗ lực leo thang của Trung Quốc liên quan mật thiết đến nhu cầu tổ chức thành công Đại hội thứ 13 của đảng CSVN.
***
Theo dự kiến, Đại hội Đại biểu toàn quốc của đảng CSVN lần thứ 13 sẽ diễn ra vào tháng giêng năm tới. Từ nay đến đó còn chín tháng…
Cách nay sáu năm, cũng vào tháng 4, Trung Quốc bắt đầu kéo giàn khoan Hải Dương 981 vào thăm dò dầu khí tại biển Đông.
Ngày 2/5/2014, giàn khoan Hải Dương 981 bắt đầu công việc thăm dò dầu khí tại lô 143 trong bản đồ dầu khí của Việt Nam. Nói cách khác, Trung Quốc ngang nhiên đưa giàn khoan Hải Dương 981 thăm dò dầu khí ngay trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam tại ví trí chỉ cách đảo Lý Sơn chừng 120 hải lý.
Bất chấp phản đối của Việt Nam và chỉ trích của cộng đồng quốc tế, giàn khoan Hải Dương 981 tiếp tục thăm dò dầu khí dưới sự bảo vệ nghiêm ngặt của hải quân và hải cảnh Trung Quốc. Ngày 27/5/2014, giàn khoan Hải Dương 981 di chuyển đến vị trí mới, cách đảo Lý Sơn chừng 150 hải lý và nơi đó vẫn thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Ngoài biển, khoảng 80 tàu của hải quân, hải cảnh, kiểm ngư, vận tải, tàu đánh cá của Trung Quốc vờn qua, vờn lại với 29 tàu của cảnh sát biển, kiểm ngư Việt Nam. Các tàu của lực lượng thực thi luật pháp trên biển của Việt Nam liên tục bị các tàu của lực lượng vũ trang Trung Quốc đâm vào mũi, vào đuôi, vào hông, tấn công bằng vòi rồng…
Không chỉ có thế, các tàu của lực lượng vũ trang Trung Quốc và tàu đánh cá vỏ thép của Trung Quốc còn thực thi lệnh cấm lưu thông trên biển Việt Nam, rượt đuổi, bắt giữ, tịch thu ngư cụ của các tàu đánh cá Việt Nam, hành hung ngư dân Việt Nam. Ngày 26/5/2014, một tàu đánh cá của Việt Nam bị đâm chìm…
Trên đất liền, các cuộc biểu tình phản đối hoạt động của giàn khoan Hải Dương 981 xảy ra liên tục ở nhiều nơi. Lúc đầu, những cuộc biều tình diễn ra suôn sẻ nhưng khi cường độ va chạm giữa Trung Quốc và Việt Nam tăng lên, các cuộc biểu tình bắt đầu bị đàn áp thẳng tay...
Sau đó các cuộc biểu tình ôn hòa trở thành bạo động. Từ 12 đến 15/5/2014, hàng chục ngàn công nhân ở TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương bỏ việc để biểu tình và đập phá, đốt các công ty của giới đầu tư Trung Quốc, Đài Loan, Singapore… Tình trạng tương tự cũng đã xảy ra ở Khu Kinh tế Vũng Áng (Hà Tĩnh)… Hàng ngàn người bị bắt!
Bên ngoài Việt Nam, người Việt cũng biểu tình trước Đại sứ quán, Lãnh sự quán Trung Quốc ở Mỹ, Đức, Tiệp, Đài Loan,… Cả trong và ngoài Việt Nam cùng có người tự thiêu (bà Lê Thị Tuyết Mai ở TP.HCM, ông Hoàng Thu Hùng ở Florida), dùng chính thân thể của họ để kêu gọi bảo vệ chủ quyền quốc gia tại biển Đông...
***
Giàn khoan Hải Dương 981 chễm chệ ngự trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam cho đến 15/7/2014 và để lại cho Việt Nam vô số thiệt hại về chính trị, kinh tế, xã hội và có thể ôn lại sự kiện giàn khoan Hải Dương 981 cũng như tham khảo về đủ loại thiệt hại mà sự kiện này gây ra trên Wikipedia (3)!
Khoảng 18 tháng sau sự kiện giàn khoan Hải Dương 981 thăm dò dầu khí trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, vào ngày 8/12/2015, khi gặp gỡ ông Nguyễn Phú Trọng - Tổng Bí thư đảng CSVN – như đại biểu, đại diện cho cử tri các quận Ba Đình, Hoàn Kiếm của thành phố Hà Nội, tại Quốc hội, nhiều cử tri vốn là cựu viên chức của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam đã nhắc đến sự kiện này như một trong những yếu tố khiến họ cũng như nhiều người Việt khác lo ngại cho chủ quyền quốc gia.
Theo tường thuật của báo chí Việt Nam thì ông Trọng khẳng định: Càng ngày càng thấy cách giải quyết vấn đề biển Đông của đảng CSVN là đúng đắn.
Thay vì trực tiếp trả lời những cử tri dù lợi ích của cá nhân và gia đình luôn luôn gắn chặt với sự tồn vong của đảng CSVN nhưng không tránh khỏi hoang mang về cách hành xử của đảng CSVN trong quan hệ với Trung Quốc và bảo vệ chủ quyền của Việt Nam tại biển Đông, ông Trọng hỏi họ: Nếu để xảy ra đụng độ gì thì tình hình bây giờ bất ổn thế nào, chúng ta có ngồi đây mà bàn việc tổ chức đại hội đảng được không? Ta xử lý mối quan hệ với Trung Quốc, Mỹ, Nhật… vừa qua như thế hợp lý không?
Ông Trọng tỏ ra rất tự tin và tự hào khi tự trả lời câu hỏi do chính ông nêu ra: “Ta” chơi với tất cả mà họ đều phải nể trọng. Không phải vô tình mà vừa qua cùng lúc chúng ta đón ba nguyên thủ lớn cùng đến Việt Nam. Vừa đón ông Tập Cận Bình xuống sân bay lại thay cờ, trang trí ngay để đón Tổng thống Italia... (4).
Không rõ ông Trọng quan niệm như thế nào về “nể trọng”, đặc biệt là sự “nể trọng” mà Trung Quốc cũng như ông Tập Cận Bình dành cho Việt Nam và cho chính ông?
Tuy ông Tập Cận Bình được Việt Nam tiếp đón trọng thể, được mời trò chuyện với Quốc hội Việt Nam vào ngày 6/11/2015, công khai hứa hẹn sẽ cùng Việt Nam “nhìn về đại cục, hướng về lâu dài, tôn trọng lẫn nhau" (5) nhưng ngay ngày hôm sau (7/11/2015), khi đến thăm Đại học Quốc gia của Singapore, ông Tập Cận Bình khẳng định: Biển Đông của Trung Quốc, một số đảo của Trung Quốc đang bị các nước khác ‘xâm chiếm’, do vậy hoạt động của Trung Quốc tại biển Đông là nhằm bảo vệ chủ quyền (6)!
***
Sáu năm đã trôi qua từ khi giàn khoan Hải Dương 981 ngang nhiên thăm dò dầu khí trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Cả đảng cộng sản Trung Quốc và ông Tập Cận Bình lẫn đảng CSVN và ông Nguyễn Phú Trọng đều cho thấy họ rất nhất quán đối với vấn đề biển Đông.
Trước Đại hội Đại biểu toàn quốc của đảng CSVN lần thứ 12, đảng cộng sản Trung Quốc và ông Tập Cận Bình từng gia tăng áp lực để khẳng định, biển Đông là của Trung Quốc. Khi đảng CSVN và ông Nguyễn Phú Trọng nhìn động thái đó theo kiểu: Nếu để xảy ra đụng độ gì thì tình hình bây giờ bất ổn thế nào, chúng ta có ngồi đây mà bàn việc tổ chức đại hội đảng được không? – thì trước Đại hội Đại biểu toàn quốc của đảng CSVN sắp tới, việc Trung Quốc leo thang, phủ nhận chủ quyền của Việt Nam tại biển Đông là tất nhiên.
Chú thích
(1) https://www.voatiengviet.com/a/my-noi-trung-quoc-nen-ngung-hanh-vi-bat-nat-o-bien-dong/5378082.html
(3) https://vi.wikipedia.org/wiki/Vụ_hạ_giàn_khoan_Hải_Dương_981
(6) http://www.rfi.fr/vi/chau-a/20151107-tap-can-binh-lai-khang-dinh-bien-dong-la-cua-trung-quoc
