Ngày này 20 năm trước, 31/5/2000, rời nước Mỹ sau một năm học chương trình Master of Laws, tôi trở về Việt Nam với hoài bão xây dựng nền tảng án lệ cho nền tư pháp Việt Nam mà tôi gắn bó nghề nghiệp, và gầy dựng một Law School (trường luật) đúng nghĩa cho đất nước mà tôi mang ơn làm người.
Sau 9 năm viết báo nhà nước, phát biểu trên các diễn đàn luật pháp chính thức và giảng dạy luật tại các đại học theo hướng cổ suý cho việc áp dụng án lệ vào hoạt động tư pháp, tôi bị bắt giam vì tuyên truyền về Rule of Law (thể chế tam quyền phân lập), vốn bị xem là ngụ ý lật đổ “chính quyền nhân dân.”
Ngày nay Việt Nam đã bắt đầu chấp nhận án lệ trong hoạt động xét xử của tòa án, nhưng thật ra vẫn chưa đúng nghĩa là án lệ theo quan niệm chuẩn mực về nó ở những nước theo Common Law (luật án lệ), với tôi như vậy cũng đã là thành công rồi. Sự trả giá của tôi cho một hoài bão tuy đắt, song vẫn tạm vui lòng.
Điều đáng buồn là nền tư pháp hiện nay ngày càng suy thoái, tiền bạc và cường quyền lũng đoạn mọi phán quyết của thẩm phán, lẽ công bằng bị chà đạp bởi nhu cầu kiếm tiền và thăng chức của mọi cá nhân trong bộ máy tư pháp. Nhân mạng và quyền làm người trở nên rẻ rúng hơn bao giờ. Công lý là giấc mơ xa vời của tất cả người Việt ngay chính trên quê hương mình!
Dù vậy, lý tưởng Công lý vẫn cháy rực trong tôi. Ở hoàn cảnh và vị trí nào trong xã hội, bất kể bị gạt ra rìa mọi sinh hoạt pháp lý chính thức của đất nước, tôi vẫn tiếp tục bước đi trên con đường Công lý.
Hy vọng một ngày, với kiến thức và kinh nghiệm hữu hạn của mình, tôi có cơ hội đóng góp vào tiến trình hình thành một hệ thống luật pháp và bộ máy tư pháp công minh, lấy Công lý và Lẽ công bằng làm nền tảng và mục tiêu hướng đến.
Dẫu phải trả giá một lần nữa cho lý tưởng Công lý của mình, tôi cũng sẵn lòng bởi niềm tin Công lý sẽ được xiển dương và thực thi, bất chấp tiền bạc cường quyền thao túng ở bất cứ thời điểm nào và tại đâu.
20 năm là quãng đường gần nửa thời gian sống của tôi cho đến nay, tưởng chừng mới ngày hôm qua, nhưng là cơ hội lớn để tôi đóng góp thực sự cho xã hội, mà từ thuở thiếu thời tôi vẫn ao ước.
Là con nhà luật, lý tưởng duy nhất của tôi vẫn chỉ và mãi là Công lý, Công lý và Công lý!
31/5/2020
LS Lê Công Định
