(Tác giả Yuval Noah Harari. Trịnh Minh Tuấn chuyển ngữ. Nguồn: "The Guardian"). He he. Mình đang cách ly ăn và ngủ như nhợn nên dịch hầu mọi người. Tiêu đề gốc là "Tại sao Putin đã thua trong cuộc chiến này?" nhưng mình đổi tiêu đề để thể hiện đúng khát vọng của người dân Ukraine. Nói thêm, mình yêu văn hóa, lịch sử Nga. Và nước Nga từng vĩ đại, nhưng nó vĩ đại vì đã tiếp thu tinh thần, tư tưởng nhân văn, khai phóng của thời kỳ Khai sáng của phương Tây chứ không phải thứ độc tài, chuyên chế và dối trá của đại đế Putin.
...
Người Nga vẫn có thể chinh phục Ukraine. Nhưng những ngày qua người dân Ukraine đã cho thấy rằng họ sẽ không để người Nga chiếm giữ đất nước mình.
Cuộc chiến diễn ra chưa đầy một tuần, nhưng dường như ngày càng có nhiều khả năng Vladimir Putin đang đứng trước một thất bại lịch sử. Putin có thể thắng tất cả các trận đánh nhưng lại thua trong một cuộc chiến. Giấc mơ tái thiết đế chế Nga của Putin luôn được xây dựng trên sự dối trá rằng Ukraine không phải là một quốc gia thực sự, rằng người Ukraine không phải là một dân tộc thực sự và rằng cư dân của Kyiv, Kharkiv và Lviv khao khát sự cai trị của Moscow. Đó hoàn toàn là sự bịa đặt. Ukraine là một quốc gia có hơn một nghìn năm lịch sử và Kyiv đã là một đô thị lớn khi Moscow thậm chí còn không phải là một ngôi làng. Putin đã lặp đi lặp lại sự dối trá đến nỗi chính ông ta cũng tin vào điều đó.
Khi lên kế hoạch cho cuộc xâm lược Ukraine, Putin có thể tin tưởng vào những sự kiện đã biết. Putin biết rằng về mặt quân sự, nước Nga đang lấn át Ukraine. Ông ta biết rằng Nato sẽ không gửi quân đến giúp Ukraine. Ông ta biết rằng sự phụ thuộc của châu Âu vào dầu khí của Nga sẽ khiến các quốc gia như Đức do dự về việc áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn. Dựa trên những điều này, kế hoạch của Putin là tấn công chớp nhoáng, tiêu diệt chính phủ Ukraine, thành lập chế độ bù nhìn ở Kyiv, và loại bỏ sự thịnh nộ bất lực của các lệnh trừng phạt từ phương Tây.
Nhưng có một ẩn số lớn về kế hoạch này. Như thất bại của người Mỹ ở Iraq và bài học của Liên Xô ở Afghanistan, việc chinh phục một quốc gia dễ dàng hơn nhiều so với chiếm giữ nó. Putin biết mình có đủ sức mạnh để chinh phục Ukraine. Nhưng liệu người dân Ukraine có chấp nhận chế độ bù nhìn của Moscow không? Putin đánh cược rằng Nga sẽ làm được. Rốt cuộc, như ông đã nhiều lần giải thích cho bất kỳ ai sẵn sàng lắng nghe, Ukraine không phải là một quốc gia thực sự và người Ukraine không phải là một dân tộc thực sự. Năm 2014, người dân ở Crimea hầu như không chống lại quân xâm lược Nga. Tại sao năm 2022 phải khác đi?
Mỗi ngày trôi qua, người ta càng thấy rõ canh bạc của Putin đang thất bại. Người dân Ukraine đang chiến đấu quả cảm. Họ nhận được sự ngưỡng mộ của toàn thế giới. Họ đang chiến thắng trong cuộc chiến. Nhưng những ngày đen tối vẫn ở phía trước. Nga có thể chinh phục toàn bộ Ukraine. Tuy nhiên để giành chiến thắng trong cuộc chiến, Nga sẽ phải chiếm giữ Ukraine. Và Nga có thể làm được điều đó chỉ khi người Ukraine chấp nhận. Nhưng điều này dường như ngày càng khó xảy ra.
Mỗi xe tăng Nga bị phá hủy và mỗi người lính Nga thiệt mạng đều làm tăng lòng dũng cảm của người Ukraine. Mỗi người Ukraine hy sinh càng làm sâu sắc thêm lòng căm thù của người Ukraine. Hận thù là cảm xúc xấu xa nhất. Nhưng đối với các quốc gia bị áp bức, lòng căm thù là một vũ khí. Họ chôn sâu trong tim. Trường kỳ kháng chiến qua nhiều thế hệ. Để thiết lập lại đế chế Nga, Putin cần một chiến thắng ít đổ máu để dẫn đến một nền hòa bình tương đối. Nhưng máu của người Ukraine đổ ra ngày càng nhiều, thì chắc chắn rằng giấc mơ của Putin sẽ không bao giờ thành hiện thực. Đó sẽ không phải là tên của Mikhail Gorbachev được viết trên giấy chứng tử của đế chế Nga: đó sẽ là tên của Putin.
Gorbachev để lại cho người Nga và người Ukraine cảm giác như anh em ruột thịt; Putin đã biến họ thành kẻ thù và đảm bảo rằng sau này Ukraine sẽ luôn khẳng định mình đối lập với Nga.
Các quốc gia được xây dựng dựa trên những câu chuyện. Mỗi ngày trôi qua lại có thêm nhiều câu chuyện mà người Ukraine sẽ kể không chỉ trong những ngày đen tối phía trước mà còn trong nhiều thập kỷ và thế hệ sau. Tổng thống Ukraine từ chối rời khỏi Kyiv và ông nói với người Mỹ rằng ông ấy cần đạn dược; những người lính từ Đảo Rắn nói với tàu chiến Nga "hãy biến đi"; những người dân thường cố gắng ngăn chặn xe tăng Nga bằng cách ngồi trên đường đi. Đây là thứ mà các quốc gia được xây dựng từ đó. Về lâu dài, những câu chuyện này còn hơn cả xe tăng.
Tên bạo chúa cũng như bất cứ ai cũng biết điều này. Khi còn nhỏ, Putin lớn lên với những câu chuyện về sự dũng cảm của người Nga trong cuộc vây hãm Leningrad. Giờ đây, ông ta đang tạo ra nhiều câu chuyện như vậy hơn, nhưng ông ta nhập vào vai Hitler.
Những câu chuyện về lòng quả cảm của người Ukraine mang lại quyết tâm không chỉ cho người dân Ukraine, mà cho cả thế giới. Họ mang lại sự can đảm cho chính phủ của các quốc gia châu Âu, cho chính quyền Hoa Kỳ, và thậm chí cho các công dân bị áp bức của Nga. Nếu người Ukraine dám dùng tay không để chặn xe tăng, thì chính phủ Đức có thể cung cấp cho họ một số tên lửa chống tăng, chính phủ Mỹ có thể loại bỏ một số ngân hàng Nga ra khỏi hệ thống Hiệp hội viễn thông tài chính liên ngân hàng toàn cầu, và công dân Nga có thể dám thể hiện sự phản đối của họ đối với cuộc chiến tranh vô nghĩa này.
Thật không may, cuộc chiến này có thể sẽ còn kéo dài. Nhưng vấn đề quan trọng nhất đã được quyết định. Những ngày qua đã chứng minh cho toàn thế giới thấy rằng Ukraine là một quốc gia thực sự, rằng người Ukraine là một dân tộc thực sự và họ chắc chắn không muốn sống dưới một đế chế mới của Nga. Câu hỏi chính còn bỏ ngỏ là mất bao lâu để thông điệp này xuyên qua các bức tường dày của Điện Kremlin.
Tác giả Yuval Noah Harari. Trịnh Minh Tuấn chuyển ngữ. Nguồn: "The Guardian"
04.03.2022
